Từng là ‘mỏ vàng’ của các hãng xe hơi toàn cầu, vì sao giờ đây Trung Quốc khiến GM, Volkswagen thua lỗ nặng, chuyên gia cảnh báo ‘chưa phải là đáy’?

Các đây khoảng 1 thập kỷ, tờ WSJ cho rằng sẽ không quá nếu nói Trung Quốc chính là mỏ vàng cho các nhà sản xuất ô tô toàn cầu. Nhưng giờ đây, điều này không còn đúng nữa.

“Rất ít người kiếm được tiền” ở Trung Quốc, Tổng giám đốc điều hành của General Motors Mary Barra đã thừa nhận với các nhà đầu tư vào tháng 7.

Một điểm dữ liệu mới gây sốc đã xuất hiện vào đầu tháng này khi tập đoàn Volkswagen của Đức báo cáo khoản lỗ quý đầu tiên trong ít nhất 15 năm từ các liên doanh và công ty liên kết. Những công ty này bao gồm các liên doanh lớn của Trung Quốc và từ lâu đã được các nhà đầu tư coi là đại diện cho hoạt động kinh doanh của công ty tại quốc gia này.

Đối với các nhà sản xuất ô tô toàn cầu lớn nhất, lợi nhuận tại Trung Quốc đã bị ảnh hưởng bởi doanh số bán hàng giảm khi người tiêu dùng ưa chuộng xe điện từ các thương hiệu trong nước như BYD. BYD cũng chính là hãng đã thay thế Volkswagen trở thành nhà sản xuất ô tô bán chạy nhất Trung Quốc vào năm ngoái.

Vào tháng 7, xe điện và xe hybrid lần đầu tiên chiếm hơn một nửa tổng số xe được bán ra tại quốc gia này, trong khi thị phần do các thương hiệu không phải của Trung Quốc cung cấp cho các đại lý giảm xuống còn 33%, giảm so với mức 50% của hai năm trước đó. Một vấn đề khác là việc có quá nhiều công ty mới tham gia thị trường khiến giá cả giảm mạnh. Theo công ty môi giới Bernstein, giá xe Trung Quốc trong tháng 6 thấp hơn 6% so với cùng kỳ năm trước.

Volkswagen đã chi mạnh tay để giành lại thị phần, tập trung vào quan hệ đối tác địa phương dưới khẩu hiệu chiến lược “tại Trung Quốc, vì Trung Quốc”.

GM là một gã khổng lồ khác của thị trường ô tô Trung Quốc, bán được hơn bốn triệu xe vào thời kỳ đỉnh cao năm 2017, tương tự như Volkswagen. Đến năm 2023, doanh số bán hàng hàng năm của GM đã giảm gần một nửa và năm nay, các liên doanh của công ty đã báo cáo khoản lỗ quý liên tiếp đầu tiên kể từ năm 2009.

Sau khi rút khỏi châu Âu, Ấn Độ và các quốc gia khác, Barra đã tạo dựng được danh tiếng về việc cắt lỗ ở các thị trường toàn cầu nơi GM không thể kiếm được tiền. Liên doanh gặp khó khăn của công ty với nhà sản xuất ô tô Trung Quốc SAIC, nơi sản xuất xe Buick, Chevrolet và Cadillac tại địa phương, sẽ hết hạn vào tháng 5 năm 2027.

GM cho biết họ đang làm việc với các đối tác để tái cấu trúc hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc, hoạt động mà họ cho là có lợi nhuận. “Tôi không nhất thiết chấp nhận quan niệm rằng chúng tôi đang phải vật lộn để kiếm tiền ở đó”, Giám đốc tài chính Paul Jacobson cho biết tại một hội nghị đầu tư trong tháng này.

Các nhà sản xuất toàn cầu khó rời khỏi Trung Quốc hơn các thị trường khác vì đây là trung tâm toàn cầu để sản xuất và ngày càng xuất khẩu nhiều xe điện.

“Bạn không thể rời khỏi Trung Quốc một cách dễ dàng. Không chỉ là hoạt động kinh doanh của bạn ở đó mà còn là ảnh hưởng của các nhà cung cấp và người tiêu dùng Trung Quốc”, Philippe Houchois, một nhà phân tích tại công ty môi giới Jefferies cho biết.

Chủ sở hữu Chrysler Stellantis đã rút khỏi sản xuất ô tô tại Trung Quốc vào năm 2022 sau khi liên doanh sản xuất xe Jeep nộp đơn xin phá sản. Nhưng một năm sau, công ty đã quay trở lại đất nước này bằng cách mua khoảng 20% cổ phần của công ty khởi nghiệp xe điện Trung Quốc Zhejiang Leapmotor Technology.

Tháng trước, một liên doanh mới giữa hai công ty đã vận chuyển lô xe điện Leapmotor đầu tiên đến châu Âu.

Hoạt động kinh doanh của Tesla tại Trung Quốc, vốn đã cất cánh vào năm 2020 sau khi Bắc Kinh cấp phép cho công ty mở một nhà máy do công ty sở hữu hoàn toàn gần Thượng Hải, cũng đang gặp khó khăn.

Do không bắt buộc phải hợp tác với một nhà sản xuất ô tô địa phương nên công ty không báo cáo thu nhập vốn chủ sở hữu từ các liên doanh như các công ty cùng ngành và không tiết lộ lợi nhuận theo khu vực. Tuy nhiên, thị phần doanh thu của Tesla tại Trung Quốc đã giảm xuống còn chưa đến 1/5 trong nửa đầu năm 2024, giảm so với mức hơn 1/4 tại thời điểm đỉnh cao năm 2021.

Theo kết quả mới nhất, các nhà sản xuất từ các nước láng giềng châu Á của Trung Quốc cũng không khá hơn. Thu nhập liên doanh tại Trung Quốc của Toyota đã giảm 73% trong quý tính đến tháng 6 so với cùng kỳ năm 2023, trong khi thu nhập vốn chủ sở hữu của Honda gần như bị xóa sổ.

“Các nhà sản xuất ô tô toàn cầu vẫn chưa tìm thấy đáy tại thị trường Trung Quốc”, Tu Le, giám đốc điều hành của công ty nghiên cứu ngành Sino Auto Insights cho biết.

Theo: WSJ