Cơn ác mộng của các hãng xe và câu chuyện vạch lỗi ô tô

Bất ổn từ làn sóng thử thách trên Tiktok

Bria Jenkins đang tận hưởng một buổi tối ở nhà vào tháng 11 năm ngoái, xem tivi với các con và chờ giao hàng của Domino. Nhưng khi cô mở cửa để lấy bánh pizza từ người tài xế giao hàng, Bria Jenkins đã bị sốc nặng khi nhìn thấy có những mảnh kính vỡ vương vãi trên mặt đất và chiếc Kia Optima 2013 của cô đã… biến mất. Chiếc xe đã bị đánh cắp ngay trước cửa nhà cô.

“Tôi bắt đầu hoảng sợ. Tôi tự hỏi: “Mình đang mơ sao?'”, Bria Jenkins nói.

Patti Lebeau-Chorn cũng đã trải qua cơn ác mộng tương tự vào một buổi sáng tháng 8 năm ngoái. Cô đã đậu chiếc Kia Sorrento đời 2015 mà cha mẹ quá cố đã mua tặng, bên kia đường tại một bãi đậu xe của sân golf trong khi làm tình nguyện ở Los Angeles. Nhưng tìm xe để về nhà, Patti Lebeau-Chorn không thể tìm thấy chiếc xe đâu cả.

Lebeau-Chorn và Jenkins chỉ là hai nạn nhân của vấn nạn trộm xe gia tăng chưa từng thấy đã quét qua các thành phố của Mỹ trong hai năm qua. Ở Milwaukee, các vụ trộm xe hơi đã tăng gấp đôi kể từ năm 2020. Ở St. Louis, chúng tăng vọt 157% từ nửa cuối năm 2021 đến nửa cuối năm 2022. Các khu vực đô thị lớn khác trên toàn quốc như New York, Chicago và Los Angeles cũng có sự gia tăng đáng lo ngại.

Nguyên nhân của những vụ trộm xe táo tợn này là gì? Đó là một xu hướng video trên Tiktok có tên: “Kia Challenge”, xuất hiện lần đầu vào năm 2021 và trở lại phổ biến vào tháng 7 năm 2022, cho thấy cách dễ dàng chiếm đoạt một số mẫu xe Kia và Hyundai chỉ bằng một sợi dây USB. Mặc dù video nhanh chóng bị TikTok gỡ xuống mỗi khi xuất hiện trở lại, nhưng thiệt hại không nhỏ đã xảy ra đó là có tới 70% số xe bị đánh cắp ở Milwaukee năm ngoái và 50% số xe bị đánh cắp ở Chicago năm nay đều là của hai nhà sản xuất Hàn Quốc.

Tình hình trở nên nghiêm trọng đến mức hai công ty bảo hiểm ô tô lớn là State Farm và Progressive đã ngừng nhận bảo hiểm cho các mẫu xe Kia và Hyundai dễ bị “tổn thương”. Và hàng chục vụ kiện tập thể được đệ trình trên khắp đất nước Mỹ đang cố gắng buộc các nhà sản xuất đưa ra lệnh thu hồi hoặc khắc phục lỗ hổng của ô tô. Xu hướng này không chỉ trở thành gánh nặng tài chính cho người tiêu dùng mà còn là cơn ác mộng pháp lý đối với Kia và Hyundai.

Lỗ hổng an toàn

Video trên TikTok đã khơi mào cho thử thách – một hướng dẫn do người dùng có tên @robbierayyy tạo ra – đã phơi bày một lỗ hổng bảo mật trên các mẫu xe Kia từ 2011 đến 2021 và các mẫu xe Hyundai từ 2015 đến 2021. Những chiếc xe từ thời điểm đó không có Hệ thống chống trộm Immobilizer, một thiết bị an toàn sử dụng một con chip duy nhất trong chìa khóa thông minh. Những chiếc ô tô có công nghệ này sẽ không khởi động được trừ khi chúng nhận ra chìa khóa chính xác, khiến chúng trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Nếu không có hệ thống đó, bất kỳ ai cũng có thể vặn cần lái ở những chiếc Kia và Hyundai cũ hơn và cắm USB vào ổ điện trước khi lái đi.

Sự đơn giản trong việc “hack” này đã dẫn đến sự gia tăng đột biến các vụ trộm xe. Mặc dù không có cơ sở dữ liệu liên bang về các vụ trộm cắp theo mô hình cụ thể, nhưng con số ở các thành phố lớn thật đáng kinh ngạc. Tại Seattle, các vụ trộm xe Kia và Hyundai tăng lần lượt là 363% và 503% trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến năm 2022. Tại Chicago, 1.000 chiếc Kia đã bị đánh cắp chỉ trong tháng 10. Và tại Portland, Oregon, số lượng xe Kia bị đánh cắp đã tăng 916% từ tháng 1 năm 2022 đến tháng 1 năm 2023, trong khi các vụ trộm xe Hyundai tăng 768%. Sự nghiêm trọng đã dẫn tới việc cả sở cảnh sát Seattle và Los Angeles đều đưa ra các thông báo cảnh báo liên quan đến xu hướng đối với thử thách TikTok.

Để đối phó với làn sóng tội phạm, Kia đã bổ sung thiết bị cố định cho các mẫu xe năm 2022 của họ và Hyundai đã bổ sung chúng cho những chiếc xe được sản xuất từ tháng 11 năm 2021. Tuy nhiên, cho đến nay, không có đợt thu hồi nào đối với các mẫu xe có nguy cơ bị trộm, mặc dù Kia và Hyundai đều lưu ý trong tuyên bố rằng họ đang cung cấp khóa vô lăng cho các chủ xe bị ảnh hưởng thông qua một số sở cảnh sát, trong trường hợp của Kia, đã có 23.000 ổ khóa cho hơn 120 sở trên toàn quốc tại Mỹ.

Nhưng nhiều người đã đặt câu hỏi tại sao ngay từ đầu các công ty này không trang bị một tính năng tiêu chuẩn như vậy cho ô tô của họ. Trong năm 2015, 96% xe của các nhà sản xuất khác có thiết bị cố định, nhưng chỉ 26% xe Kia và Hyundai có, theo báo cáo của Viện Bảo hiểm An toàn Xa lộ (IIHS). Mặc dù Mỹ không bắt buộc sử dụng công nghệ này, nhưng thiết bị cố định điện tử đã phổ biến từ cuối những năm 1990, khi Liên minh Châu Âu bắt buộc sử dụng chúng đối với tất cả ô tô mới được bán ở đó. Cả Kia và Hyundai đều không giải thích lý do tại sao xe của họ không có tính năng an toàn này.

Ann Davison, luật sư tại thành phố Seattle, thừa nhận vai trò của TikTok trong vụ trộm cắp nhưng đổ lỗi cơ bản cho chính các công ty xe hơi. “Điều thực sự đã xảy ra là Kia và Hyundai đã chọn cách cắt giảm chi phí ở mức chi phí thấp nhất của họ”.

Davison là một trong những luật sư đã đệ đơn kiện tập thể chống lại các nhà sản xuất (một luật sư ước tính có hàng chục vụ kiện như vậy đã tồn tại trên toàn nước Mỹ). Các vụ kiện gần đây đã được hợp nhất thành một trường hợp ở California, nơi đặt trụ sở chính của hai nhà sản xuất tại Mỹ.

Jonathan Michaels, luật sư tại MLG Attorneys at Law ở California, người đại diện cho Lebeau-Chorn, cho biết công ty của ông đã theo dõi tình hình diễn ra kể từ khi Kia Challenge diễn ra vào giữa năm ngoái. Ông nói: “Chúng tôi nghĩ rằng Kia và Hyundai có thể thực hiện một số hành động khắc phục để ngăn chặn thiệt hại thêm, bằng cách ban hành lệnh thu hồi những chiếc xe bị ảnh hưởng hoặc đề nghị bồi thường cho các nạn nhân. Nhưng chúng tôi rất ngạc nhiên khi họ không làm như vậy”.

Khiếu nại của Michaels cáo buộc rằng các nhà sản xuất đã không tiết lộ rằng những chiếc xe thiếu thiết bị chống trộm, do đó đã trình bày sai về độ an toàn, dễ bị trộm và giá trị của xe đối với người tiêu dùng. Ông Michael cũng lập luận rằng vấn đề thực sự nằm ở điểm mấu chốt. Michaels nói: Thực tế đây chỉ là những chiếc xe được sản xuất rất rẻ, mọi góc cạnh đều được cắt gọt để tiết kiệm từng xu”.

Trong khi đó, một phát ngôn viên của Kia đã nói rằng “các vụ kiện tiềm năng chống lại Kia của các thành phố là không có cơ sở. Tất cả các phương tiện của Kia đều phải tuân thủ và tuân thủ đầy đủ các quy tắc và quy định kiểm tra nghiêm ngặt được nêu trong Tiêu chuẩn An toàn Phương tiện Cơ giới Liên bang”.

Cả Kia và Hyundai đều nói để đối phó với các vụ trộm cắp, các công ty đã giới thiệu bản nâng cấp phần mềm chống trộm miễn phí, như Hyundai lưu ý, “để ngăn xe khởi động trong một phương thức trộm cắp phổ biến trên TikTok và các phương tiện truyền thông xã hội khác việc nâng cấp đang được cung cấp thông qua các đại lý của Hyundai và Kia”, và Giám đốc điều hành của Hyundai cho biết công ty đang ưu tiên những chiếc xe “bị bọn trộm nhắm đến nhiều nhất”.

Ác mộng cho các hãng xe

Hiệu ứng dây chuyền của của thử thách trên Tiktok có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với các nhà sản xuất, đặc biệt là khi State Farm và Progressive quyết định không bảo hiểm cho các mẫu xe dễ bị tổn thương ở một số thành phố. Theo Mark Friedlander, giám đốc truyền thông doanh nghiệp của Viện Thông tin Bảo hiểm, đó là một động thái quan trọng.

“Họ đang thực hiện những bước độc đáo mà chúng tôi chưa từng thấy trước đây”, Mark Friedlander nói. “Cần phải làm nhiều hơn nữa để giải quyết vấn đề”.

Và không chỉ bảo hiểm đang trở thành một vấn đề. Andrea Amico, người sáng lập và Giám đốc điều hành của Privacy4Cars, một công ty giải quyết các vấn đề về quyền riêng tư dữ liệu ô tô, nói rằng các công ty khác đang thực hiện các bước để tránh rủi ro. Amico cho biết: “Có những gara từ chối để những chiếc xe này trong gara của họ vì họ lo ngại về trách nhiệm pháp lý nếu xe bị đánh cắp. Và nếu bạn không thể mua bảo hiểm cho chiếc xe của mình và không thể đỗ xe, điều này sẽ ảnh hưởng ngay lập tức đến giá trị của tài sản”.

May mắn cho các chủ sở hữu Kia và Hyundai, tình trạng thiếu xe để bán vẫn còn phổ biến có nghĩa là giá trị của những chiếc xe không giảm quá nhiều bất chấp vấn đề trộm cắp. Nhưng điều đó có thể thay đổi.

Venkatesh Prasad, phó chủ tịch cấp cao về nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Ô tô, nói rằng trong tương lai, các nhà sản xuất ô tô có thể sẽ cần phải suy nghĩ về việc một video lan truyền có thể vạch trần các lỗi sản phẩm nhanh như thế nào.

“Câu hỏi đặt ra là bạn sẽ làm gì với sự phơi bày đó”, Venkatesh Prasad nói. Prasad nói rằng người tiêu dùng mong đợi các công ty đưa ra các bản sửa lỗi ngay lập tức như nâng cấp phần cứng hoặc phần mềm, nhưng các giải pháp này có thể đồng nghĩa với việc các vụ đột nhập sẽ trở nên tinh vi hơn, bởi vì không giống như các nhà sản xuất hệ thống bảo mật, thủ phạm có nhiều thời gian rảnh hơn và chia sẻ các mánh khóe của chúng trên truyền thông xã hội. “Đó là vấn đề mèo vờn chuột”, Venkatesh Prasad nhận định.

Rủi ro hoặc hậu quả lâu dài đối với các công ty, nếu có, sẽ có thể phụ thuộc vào kết quả của các vụ kiện. Cuối cùng, gánh nặng thực sự của vấn đề này sẽ không đổ lên đầu các nhà sản xuất ô tô toàn cầu khổng lồ mà đổ lên đầu những chủ xe bị trộm.

Năm ngày sau khi chiếc xe của mình bị đánh cắp, Lebeau-Chorn nhận được cuộc gọi từ một sĩ quan cảnh sát thông báo rằng chiếc xe đã được tìm thấy. Một người bạn đã chở cô đến một bãi xe, nơi cô tìm thấy chiếc xe của mình trong tình trạng tồi tàn. Lebeau-Chorn nói rằng tay nắm cửa đã được phun sơn đen và dây điện từ dưới mui xe, vô lăng đã bị xé toạc. Quần áo mà cô dự định quyên góp nằm rải rác khắp xe, biển số xe bị mất và ngăn đựng găng tay bị bung ra. “Đó là một thời gian khủng khiếp đối với tôi”, Lebeau-Chorn chia sẻ.

Theo dữ liệu của cảnh sát Mỹ và các báo cáo khác, hầu hết các phương tiện bị đánh cắp đã được phục hồi – những chiếc xe phần lớn còn nguyên vẹn nhưng đã bị vứt vào bãi xe cũ nát. Như trường hợp chiếc xe của Jenkins bị đánh cắp, một thiết bị theo dõi trong xe của cô ấy đã dẫn cảnh sát đến nơi chiếc xe bị bỏ lại, cách nhà cô ấy 14 phút. Để lôi chiếc xe về nhà, cô phải sử dụng chiến thuật tương tự mà bọn trộm đã sử dụng: bẻ khóa cần lái và dùng dây USB của chính mình để khởi động. May mắn thay, thiệt hại duy nhất là cửa sổ bị vỡ, nhưng Jenkins không thể tìm được cửa sổ thay thế ở Atlanta và cuối cùng phải lái xe năm giờ đến nơi có thể sửa nó.

Thủ phạm đứng sau các vụ trộm thường tự gọi mình trên TikTok là “Kia Boys”. Một số vụ việc đau lòng đã xảy ra như vào tháng 10 năm ngoái, bốn thanh thiếu niên từ 14 đến 17 tuổi đã thiệt mạng ở Buffalo, New York, sau khi chiếc Kia bị đánh cắp mà họ đang lái bị đâm. Tại Illinois vào tháng trước, ba thiếu niên 13 tuổi đã bị bắt sau khi được nhìn thấy trong chiếc Kia bị đánh cắp và đâm chết một người đàn ông 71 tuổi.

Phần lớn, xu hướng trộm xe “cho vui” này đã trở thành gánh nặng tài chính cho người tiêu dùng. Jenkins cho biết vụ trộm xe khiến cô mất khoảng 400 USD, số tiền mà cô dành dụm cho chuyến đi đặc biệt nhân dịp sinh nhật lần thứ 13 của con gái mình tới công viên giải trí Nickelodeon Universe của Mall of America ở Minnesota. Và họ không thể đi được.

Mặc dù video gốc đã bị gỡ xuống, nhưng vụ hack hiện vẫn tồn tại và các vụ trộm vẫn chưa có dấu hiệu chậm lại tại Mỹ. Sau khi chiếc Kia của Lebeau-Chorn bị đánh cắp, cô không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thuê một chiếc ô tô trong khi đi mua một chiếc ô tô mới. Công ty bảo hiểm của cô đã trả cho Lebeau-Chorn 16.000 USD cho toàn bộ chiếc xe, nhưng căng thẳng tài chính bổ sung vẫn là một gánh nặng. Sau nhiều tháng cân nhắc kỹ lưỡng, Lebeau-Chorn đã chọn một chiếc Subaru Forester 2022. Liên quan đến vụ trộm, Lebeau-Chorn đã thiệt hại lên đến hơn 29.000 USD.